Ελλάδα – Φινλανδία, διαμετρικά αντίθετες στο χώρο της εκπαίδευσης

Τα πρόσφατα αποτελέσματα της έρευνας PISA του ΟΟΣΑ, η οποία αφορά στις γνώσεις και τις ικανότητες των 15χρονων παιδιών στη Γλώσσα, τα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες, μου ξαναέφεραν στο μυαλό μια συζήτηση που είχε πριν από λίγο καιρό «ανοίξει» στην μπλογκόσφαιρα γύρω από την Παιδεία. Φίλος blogger έκανε αναφορά σε ένα post μου και εν συνεχεία αναφέρθηκε στο αποκαλούμενο «Φινλανδικό υπόδειγμα», όσον αφορά στα εκπαιδευτικά συστήματα και μεταρρυθμίσεις. Έδειξα το συγκεκριμένο post σε Φιλανδό συνεργάτη μου, ο οποίος και έκανε μια σειρά από ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις, αρχίζοντας μια συζήτηση με τον blogger.

Τα αποτελέσματα της έρευνας PISA φέρνουν την Φινλανδία στην πρώτη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών – μελών του ΟΟΣΑ και δεύτερη παγκοσμίως, ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται στις χαμηλότερες θέσεις μεταξύ των 57 χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα. Αντιλαμβάνομαι και κατανοώ τις επιφυλάξεις που αρκετοί εκπαιδευτικοί έχουν εκφράσει για την αντιπροσωπευτικότητα των αποτελεσμάτων της PISA –επιφυλάξεις που αφορούν στη μεθοδολογία που ακολουθείται-, όμως ουδείς μπορεί να αρνηθεί ότι τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν κάτι.

Κατά την άποψή μου, δείχνουν ότι το Φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα λειτουργεί κατά το δυνατόν καλύτερα, ενώ το Ελληνικό δεν τα πάει και τόσο καλά. Δεδομένου, δε, ότι στην Ελλάδα σχεδόν η κάθε κυβέρνηση που έχει περάσει, έχει κάνει και μια παρέμβαση («μεταρρύθμιση») στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας, φαίνεται ότι αυτό που λείπει δεν είναι η ανάγκη για αλλαγές, αλλά η πολιτική βούληση για συμφωνία ως προς τις κατευθύνσεις των αλλαγών αυτών και διατήρηση της συγκεκριμένης πολιτικής, ανεξάρτητα κυβέρνησης.

Δηλαδή, ό,τι ακριβώς έκαναν οι Φιλανδοί εδώ και χρόνια: όπως επισήμανε ο συνεργάτης μου από τη «Χώρα των Χιλίων Λιμνών», η «επένδυση στην εκπαίδευση» δεν ξεκίνησε από τα πανεπιστήμια, αλλά από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επίσης, η μεταρρύθμιση είχε ορίζοντα δεκαετίας, για να εξαχθούν τα πρώτα συμπεράσματα από την εφαρμογή της και να γίνουν οι όποιες διορθωτικές παρεμβάσεις. Ο συνεργάτης μου σημείωσε επίσης ότι η επίτευξη των στόχων της φιλανδικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, εκτός από την επένδυση μεγάλων κρατικών κονδυλίων, συνοδεύτηκε και από ριζικές μεταβολές στην προσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ενώ τόνισε ότι, παρά την επιτυχία του συστήματος, δεν υπάρχουν και πολλά φιλανδικά πανεπιστήμια στα, ας πούμε, «top 150» πανεπιστημιακά ιδρύματα του κόσμου.

Στην ουσία, οι Φιλανδοί, που αρκετοί Έλληνες υπουργοί Παιδείας έχουν χρησιμοποιήσει ως παράδειγμα τα τελευταία χρόνια, έκαναν ακριβώς αυτό που εμείς δεν (θέλουμε να) κάνουμε: πέτυχαν τη συναίνεση στον κρίσιμο τομέα της εκπαίδευσης, έθεσαν benchmarks, επένδυσαν σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ και τώρα δρέπουν τους καρπούς μιας μακροχρόνιας και συντονισμένης προσπάθειας. Οπότε, καλό είναι, όταν χρησιμοποιούμε το «Φιλανδικό υπόδειγμα» να έχουμε υπ’ όψιν το σύνολό του, κι όχι να διαλέγουμε ό,τι μας βολεύει…