Γιατί τα κόμματα δεν μπορούν να συνεργαστούν;

Mια ψυχολογική ερμηνεία της πολιτικής δυσπραγίας μέσα από τη συζήτηση με την Μαριαλένα Σπυροπούλου

Οι εκλογές της 6^ης Μαίου οδήγησαν σε μια κατάσταση, οπου σχεδόν κανένα κόμμα δεν είχε ειλικρινή διάθεση να συνεργαστεί με κάποιο αλλο. Η πιθανότητα να επαναληφθει αυτο και μετά τις εκλογές της 17^ης Ιουνίου μοιάζει εφιαλτική. Την ίδια στιγμή που σχεδόν σε όλες της χώρες της Ευρώπης (δυτικής και πρώτην Ανατολικής), οι χώρες κυβερνώνται απο συνασπισμους κομμάτων. Η ερμηνεία αυτής  της ελληνικής ‘ατμόσφαιρας’, ίσως δεν βρίσκεται μονο στη πολιτική επιστήμη ή στην ιστορία. Ζήτησα απο τη  Μαριαλένα  Σπυροπούλου, ψυχολόγο και ψυχοθεραπεύτρια, να φωτίσει μερικές πλευρές με τα εργαλεία της δικής της επιστήμης.


ΕΡΩΤΗΣΗ: Όλα σχεδόν τα κόμματα δηλώνουν το καθένα πολύ θετικό σε συνεργασίες, αλλά στο τέλος δεν συνεργάζεται κανένα με κανένα. Πώς μπορεί να το δει κανείς από τη σκοπιά των δικών σας επιστημών;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δεν άπτονται όλα της δικής μου επιστήμης, αν και είναι ενδεικτικός ο τρόπος που λειτουργούν τα κόμματα ως Οργανισμοί για να καταλάβουμε την παθολογία τους αλλά και μέρους της ελληνικής κοινωνίας. Ο πρώτος λόγος που δεν συνεργάζονται είναι ο καιροσκοπικός, τυχοδιωκτικός λόγος της μη ανάληψης ή της μη συμμετοχής στην ευθύνη της διακυβέρνησης. Βέβαια, από κάτω αυτό αναδεικνύει και την αδυναμία που έχει ο Έλληνας να αναλαμβάνει ευθύνες και να πληρώνει το τίμημά τους. Τώρα η θετική διάθεση μόνον υποκριτικά, ως διγλωσσία μπορεί να εκληφθεί.


ΕΡΩΤΗΣΗ:Όλες σχεδον οι χώρες της Δυτ. Ευρώπης, αλλά ακόμα και της πρώην Ανατ. Ευρώπης έχουν κατά κανόνα κυβερνήσεις συνεργασίας. Στην Ελλάδα αυτό συμβαίνει σπανίως. Υπάρχει κάτι στον ψυχισμό της χώρας που μπορεί να το φωτίσει;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δεν είμαι ειδική να μιλήσω για τις κυβερνήσεις συνεργασίες στην Ευρώπη ή στον κόσμο. Αυτό που μπορώ, όμως, να επισημάνω είναι ότι οι ώριμες κοινωνίες συνεργάζονται. Όσο πιο ανώριμος είναι ένας λαός, ένα άτομο, μια οικογένεια, ένα κόμμα, τόσο δυσκολεύεται να συμπορευτεί και να βρει κοινούς τόπους. Το άλλο σημαντικό για την Ελλάδα εξαπλώθηκε μετά τη δεκαετία του ’80. Αρκετά  κόμματα από φορείς ιδεών έγιναν πελατειακά, κόλποι για να μοιράζουν δουλειές και ρουσφέτια. Αυτό εξέθρεψε και το ιδιωτεύειν. Το να ενδιαφέρεσαι μόνο για τη δική σου μοίρα, άσχετα από το κοινωνικό καλό. Όταν, λοιπόν, διατηρείς μεγάλο πελατολόγιο νιώθεις αλαζονικός για να καταδεχτείς να συνομιλήσεις με κάποιο μικρότερο κόμμα. Αλλά και να συνεργαστείς με ποιο διακύβευμα; Τη σωτηρία της χώρας; Αφού το μόνο που σε ενδιαφέρει είναι η σωτηρία των ψηφοφόρων σου; Δυστυχώς, για να συνεργαστείς πρέπει να έχεις κάνει την υπέρβαση από το εγώ στο εμείς. Όχι μόνο εσύ ως κόμμα, αλλά και οι ψηφοφόροι. Οι Έλληνες σε μεγάλο βαθμό όπως δεν είναι φίλαθλοι, αλλά οπαδοί, έτσι δεν είναι πολίτες, αλλά ιδιώτες. Και δεν είναι τυχαία η αγγλοσαξωνική λέξη-δάνειο «idiot».


ΕΡΩΤΗΣΗ:  Οι πιο βαθιές αντιθέσεις και δυσκολίες συνεργασιών βρίσκονται μέσα στα όρια της ίδιας παράταξης (είναι περίπου αδύνατον να συνεργαστεί ένα κόμμα της Αριστεράς με άλλο της Αριστεράς, το ίδιο συμβαίνει και στην  Κεντροδεξιά). Η εξήγηση είναι μόνον πολιτική ή υπάρχουν και ερμηνείες που έχουν σχέση με το ψυχισμό των πολιτών αυτής της χώρας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τα στενά όρια δημιουργούν ασφυκτικό πλαίσιο και δεν αφήνουν περιθώρια για ελιγμούς. Ιδίως όταν το παιχνίδι είναι συγκεκριμένο και μοιρασμένο. Οι Έλληνες λένε στο ένα τους αυτί ότι έχουν ιδεολογία και στο άλλο τους παρακαλάνε για μια δουλίτσα στο άνεργο παιδί τους. Ανεξαρτήτως ιδεολογίας. Όχι φυσικά όλοι. Η διαστρέβλωση της αλήθειας και της συνείδησης έχουν καλλιεργηθεί από την οικογένεια. Η Ελληνίδα μητέρα, όσο και εάν μας φαίνεται παράξενο, δεν είναι μια καλή μητέρα. Είναι ένα πρόσωπο ασφυκτικό, ελεγκτικό και έχει διαστρεβλώσει τις δικές της ανάγκες επειδή δεν μπορεί να τις αντιμετωπίσει, μεταθέτοντάς τις στις ανάγκες των παιδιών της. Είναι ένας φαλλοκρατικός μαστός. Τροφός αλλά και φορέας εξουσίας. Δεν μοιάζει με τις ελπίδες που στήριξαν οι Έλληνες στο «μαστό» του Δημοσίου; Και επειδή μεγαλώσαμε με διαχωριστικές γραμμές, ο εχθρός δεν είναι ο ξένος, αλλά ο συγγενής…


ΕΡΩΤΗΣΗ: Όταν με ρωτούν πολιτικοί ηγέτες ή κόμματα, αναφέρω ότι έχουν ανάγκη πρωτίστως συμβουλών απο κάποιον των δικών σας επιστημών και δευτερευόντως κάποιον της δικής μου 'τέχνης' (επικοινωνία). Αντιδρούν επιθετικά, θεωρώντας ότι τους λέω ότι είναι άρρωστοι. Πού κάνω εγώ λάθος ή πού κάνουν αυτοί λάθος;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μάλλον εσείς κάνετε λάθος, που θέλετε να ανοίξετε τα μάτια σε κάποιον που παίρνει χρόνια επίδομα τυφλού. Το «ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε» δεν είναι μια τυχαία ρήση. Αντικατοπτρίζει το σύμπλεγμα μεγαλείου αλλά και κατωτερότητας που χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, άρα και τα κόμματα. Η αίσθηση ότι είμαι σπουδαίος, απευθείας απόγονος του Χρυσού Αιώνα, σε συνδυασμό με την υποτέλεια των 400 χρόνων δημιούργησαν έναν συνδυασμό εκρηκτικό. Άλλωστε, οι Έλληνες ως τώρα θεράπευαν τα προβλήματά τους με τον ήλιο. Έτσι ξόρκιζαν τα ελαττώματά τους. Δεν είναι μαθημένοι να κοιτούν μέσα τους. Τώρα, αρκετά  κόμματα έχουν συσταθεί για διαφορετικούς λόγους από αυτούς που φανταζόμαστε. Το να τους πεις, λοιπόν, ότι πρέπει να δείτε τη δομή σας, εάν είναι υγιής και λειτουργική, αυτό σημαίνει ότι θα βγει το πρόβλημα στην επιφάνεια. Και ενδεχομένως θα διαλυθούν. Για αυτό είναι φοβικά απέναντι στις αλλαγές. Εδώ βλέπουμε κόμματα να κατακρημνίζονται στις εκλογές, και πάλι να μιλούν σαν να μη συμβαίνει τίποτα.