Θα "κουκουλώσουμε" με επιδόματα το 75% της ανεργίας των νέων;

Η εβδομαδιαία μου συμβολή στη στήλη #changingGreece της Lifo

Ένα νεανικό γυναικείο πρόσωπο πλησιάζει διστακτικά σε μια εκδήλωση και με πολύ συστολή βρίσκει μια ευκαιρία να αναφέρει διακριτικά ότι ψάχνει για δουλειά. Σε άλλη σκηνή κάποιος νέος ‘παρεισφρύει’ σε μια συζήτηση στο Facebook, για να ζητήσει διακριτικά συμβουλές για τα σχέδια που έχει ως διαφυγή από τη κατάσταση ανεργίας.

Η 32χρονη Τέτα, μια άνεργη μητέρα, με σύζυγο επίσης στα πρόθυρα της ανεργίας δεν ξέρει πώς να βρει άκρη με τη γραφειοκρατία του ΟΑΕΔ, δεν έχει κάποιον να την βοηθήσει να μάθει στοιχειώδεις γνώσεις χρήση υπολογιστή. Εχει δυναμικό χαρακτήρα και θα έκανε τα πάντα για να εξασφαλίσει ένα εισόδημα για την οικογένεια. Από πού να αρχίσει; Ποιος θα την βοηθήσει;

Κάθε μήνα συμβαίνει να βλέπω πολλές δεκάδες βιογραφικά νέων, μερικούς μήνες και πάνω από 100. Δεκάδες μηνύματα με emails και μέσω Facebook. H πρώτη μου αντίδραση με βάση όλα αυτά είναι πως η ανεργία των νέων έχει σκαρφαλώσει πάνω από το 75%, δεν είναι στο 61,2% που λένε οι μετρήσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας. Τρείς στους τέσσερις νέες/νέους, τολμώ να πω, δεν μπορούν να βρουν καμιά δουλειά.

Μπορεί να είναι η πληγή που θα φέρει το μεγαλύτερο σοκ στη χώρα. Δεν τίθεται ζήτημα σύγκρισης με τους άνεργους 45ρηδες που δεν θα βρουν ξανά δουλειά ή τους συνταξιούχους με 300 ευρώ. Η επιπλέον διάσταση της ανεργίας των νέων είναι ότι έχει τέτοια ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά, που χαντακώνουν την Ελλάδα του 2020 και του 2030. Γιατί οδηγούνται σε εργασιακή και πνευματική ‘αναπηρία’ τα άτομα, που θα έκαναν πιο βιώσιμη τη χώρα μια και δύο δεκαετίες μπροστά.

Υπάρχει και μια άλλη διάσταση που ‘ανεβάζει’ την ανεργία των νέων σε ειδική κατηγορία: αποτελεί τη ‘μαύρη’ τρύπα πολλών οικογενειών, που διαχειρίζονται τα υπόλοιπα προβλήματα που έχει φέρει η κρίση, αλλά δεν ξέρουν τι να κάνουν με τη νέα ή το νέο (γιο, εγγονό) που δεν μπορεί να βρει δουλειά με τίποτε. Ούτε οι καταθέσεις, μήτε οι υψηλές συντάξεις, ούτε οι ‘γνωριμίες’ μπορούν, πλέον, να λύσουν το πρόβλημα.

Μια πρόταση εργασίας είναι να αφήσουμε τις φιλοσοφικές αναλύσεις και τις ναρκισσιστικά δακρύβρεχτα άρθρα, γιατί δεν υπάρχει χρόνος, ούτε ψυχική αντοχή. Η ανεργία των νέων μπορεί να ρίξει τις 3-4 επόμενες κυβερνήσεις, γι’ αυτό οι πολιτικές ελίτ της χώρας, έχουν λόγο να ακούσουν μερικές απλές αλήθειες, ώστε να ξεκινήσουν από τώρα κινήσεις ουσίας και να μην αρκεσθούν σε δράσεις πρόσκαιρου κουκουλώματος. Ας δούμε 4-5 παραμέτρους:

ΑΝΕΡΓΟΙ ΝΕΟΙ ΧΩΡΙΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ: ευτυχώς έχουν δημιουργηθεί οργανώσεις που βοηθούν τους αστέγους, τους ανασφάλιστους κλπ. Δυστυχώς η ανεργία των νέων είναι τέτοια, που δεν είναι εύκολο να υποστηριχθεί από συλλογικές δράσεις, οι οποίες πιέζουν για ουσιαστική αντιμετώπιση του θέματος.

ΤΟ ΑΝΕΚΔΟΤΟ ΜΕ ΤΟ ΕΣΠΑ: σε κάθε πρόβλημα που αναφύεται, τόσο η κυβέρνηση, όσο και η αντιπολίτευση αναφέρουν ότι θα το αντιμετωπίσουν με κονδύλια του ΕΣΠΑ. Ειδικά στο τομέα της ανεργίας των νέων, με τα σημερινά δεδομένα , το ΕΣΠΑ τείνει να κάνει περισσότερο ζημιά παρά καλό. Παρέχει αφειδώς επιδοτήσεις για ανέργους που θα απασχοληθούν για 4 μήνες στους δήμους, μια πρόσκαιρη ‘ασπιρίνη’ μέχρι τις επόμενες εκλογές. Τα προγράμματα για ‘νέες καινοτόμες γυναίκες’, ‘νεανική επιχειρηματικότητα’, τα περισσότερα οδηγούν στο άνοιγμα καφετεριών, κομμωτηρίων, που κλείνουν μόλις ο ‘επιχειρηματίας’ πάρει την επιδότηση. Το ΕΣΠΑ σχεδιάστηκε το 2006, στη κορυφή της φούσκας και έχει το κλασσικό σύμπτωμα των κρατικών επιδοτήσεων: σε μεγάλο βαθμό πετάει χρήματα για να ‘κουκουλώσει’ προβλήματα, με τη συνδρομή στρατιών από συμβούλους (κάποιοι από αυτούς είναι επαγγελματίες, πολλοί όμως είναι απλώς ενδιάμεσοι). Οι κυβερνήσεις, η βουλή, ας το ανασχεδιάσουν, διαφορετικά το θέμα της ανεργίας των νέων είναι τόσο εκρηκτικό, που τα ‘μαγικά’ προγράμματα του ΕΣΠΑ θα τους ‘σκάσουν στα χέρια. Δεν λύνεται το πρόβλημα με το να δώσουν μια ημιαργομισθία σε 50.000 νέους για να φροντίζουν τα πεζοδρόμια των δήμων.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΦΥΓΗΣ: δεν χωρούν συναισθηματικές αναλύσεις εδώ. Όποιοι νέες/νέοι της χώρας μπορούν να φύγουν, θα το πράξουν και δεν έχουμε κανένα ηθικό δικαίωμα να τους λέμε γιατί δεν μένουν να ...βοηθήσουν τη χώρα. Η Ελλάδα θα έχει τις επόμενες δεκαετίες μια στατιστική ‘τρύπα’ στο πληθυσμό των ανθρώπων, που είναι σήμερα 20-30 ετών, που θα είναι κυρίως ποιοτική. Θα μεταναστεύσουν τα πιο παραγωγικά άτομα, γιατί αυτά είναι που μπορούν να βρουν δουλειά εκτός Ελλάδος. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να διατηρούμε σταθερούς δεσμούς μαζί τους, να βοηθούν τη χώρα από εκεί που βρίσκονται. Να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ώστε κάποιες/κάποιοι από αυτούς να μπορούν να γυρίσουν για να ‘μπολιάσουν’ μια ρημαγμένη χώρα, με γνώση, υπομονή, χαρακτήρα και αισθητική.

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΕΛΤΙΩΘΕΙ: μια πολύ διαισθητική δική μου εκτίμηση λέει ότι ένα 20% των νέων, μπορούν με κάποιες ενισχύσεις/βελτιώσεις, να έχει καλύτερες πιθανότητες για να βρει μια ευκαιρία στη σημερινή Ελλάδα. (Ενα 5% θα τα καταφέρει ούτως ή άλλως, λόγω οικογένειας ή ικανοτήτων, ενώ το υπόλοιπο 75% είναι σε δύσκολη θέση).

Αυτό το 20% έχει πολλά πτυχία, αρκετές γνώσεις, δυναμικό χαρακτήρα, καλή κοινωνική δικτύωση. Αντιμετωπίζει όμως μεγάλες δυσκολίες, γιατί

-έχει βασικό πτυχίο που δεν έχει τύχη στην Ελλάδα

-έχει μια πρώτη επιλογή επαγγέλματος που δεν μπορεί να σταθεί στο χάρτη της χώρας.

Δεν είμαι της άποψης να αφήσουμε το 75% στη τύχη του, απλώς οι παραστάσεις μου , οι γνώσεις μου και οι χώροι που κινούμαι, μου επιτρέπουν να έχω μια καλύτερη εικόνα για τη ‘φέτα’ του 20%. Αυτή η κατηγορία των νέων είναι εκείνες/εκείνοι , που έχουν την ικανότητα να ανοίξουν μια δική τους βιώσιμη επιχείρηση ή να γίνουν πολύ αποτελεσματικά στελέχη σε εταιρείες. (Μακριά από μένα η σκέψη ότι όλοι οι νέοι πρέπει να ανοίξουν εταιρείες. Όσο για το δημόσιο, αυτό έχει βγεί από μόνο του έξω από το χάρτη. Θέσεις στο κράτος ‘ανοίγουν’ μόνο σε ελάχιστες εξαιρέσεις).

Μια φωτεινή διαδρομή είναι να δημιουργηθεί ένα άτυπο ρεύμα ενημέρωσης προς νέες/νέους, αλλά και πίεσης προς το κράτος και τις ελίτ (πολιτικές και οικονομικές), ώστε να αναπτυχθούν πιο σύντομα ευκαιρίες, σε χώρους με βιώσιμη προοπτική. Μακριά από τις εύκολες συνταγές, να στραφούν όλοι οι νέοι στα εποχικά επιδόματα των δήμων, στο παγωμένο γιαούρτι ή στη καλλιέργεια σαλιγκαριών.

Ο δρόμος είναι μακρύς, ωστόσο υπάρχουν κάποια ασθενή ή ζωηρότερα φώτα πορείας που μπορούν να βοηθήσουν να ανεβούμε πιο ψηλά, για να δούμε με περισσότερη αυτοπεποίθηση και λίγη αισιοδοξία το τοπίο. Η Γεωργία Ζούνη εξηγεί γιατί δεν ήλθε το τέλος του κόσμου.

Ο Χάρης Μακρυνιώτης επικεφαλής του ελληνικού τμήματος της Endeavor σημειώνειτις υπερβολές μιας τάσης ‘να κάνω κάτι δικό μου’. Ο Τάσος Παγκάκης για την ανάγκη να ξεφύγουν οι νέες/νέοι από την αντιγραφή εύκολων μοντέλων, που οδηγεί η κύρια επιδίωξη μιας επιδότησης ΕΣΠΑ.

Ο Χρήστος Λουκάς, μας μεταφέρει την εμπειρία του και το πώς ‘τα βαλε με την ανεργία’, σε μια ανάρτηση με τον τίτλο ‘Ενεργός Άνεργος’. Ο επ. Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Γιάννης Νικολάου από τις περιπτώσεις πανεπιστημιακών καθηγητών που δεν έχει απορροφηθεί από την εσωστρέφεια της Ανώτατης εκπαίδευσης και γράφει, μιλάει, παρεμβαίνει με τοποθετήσεις που είναι χρήσιμες στους νέους.

Η νηπιαγωγός Ελένη Γασπαρινάτου έκανε παρέμβαση σε πρόσφατη εκδήλωση στο Μαρούσι για να σημειώσει πόσο μακριά και βαθειά είναι τα άγρια προβλήματα περιοχών όπως η Ελευσίνα, όπου πολλοί γονείς 5χρονων παιδιών αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας. Αυτό λοιπόν είναι ένα από τα στοιχήματά μας. Να κάνουμε τη διαδρομή Μαρούσι-Ελευσίνα, Σύνταγμα-Ελευσίνα για να δούμε μια πληγή που θα μείνει βαθειά για πολλά χρόνια.