Η δραματική μείωση των διανοουμένων, η επέκταση της βαρβαρότητας

Μου επισήμανε ένας φίλος κάτι, που έδωσε μια ερμηνεία σε ένα θέμα που με απασχολούσε από καιρό: έχει περιορισθεί δραματικά ο αριθμός των διανοουμένων, κάτι που κατά τον Jeremy Rifkin έχει την ερμηνεία ότι οι περισσότεροι, πλέον, κινούνται με τους νόμους του marketing.

Το marketing δεν είναι κάτι κακό, -θα ήταν μεγάλη υποκρισία να γραφεί σε αυτό το ιστολόγιο… Το πρόβλημα είναι η συρρίκνωση του πληθυσμού των διανοουμένων, αυτών των «ναρκισσιστικών» ή «ανασφαλών» ατόμων, που αποτελούν μια τεράστια περιουσία για την κοινωνία. Αυστηροί κριτές, έχουν ως κύριο άξονα αρχές, αφιερώνουν πολύ χρόνο στη γνώση, δίνουν μεγάλη έμφαση στη σκέψη και στην έρευνα…

Στην Ελλάδα, το ζήσαμε στην περίοδο μετά την μεταπολίτευση… Δεν ήταν όλοι υποκριτές, κομματικά υποχείρια, φωνασκούσες κεφαλές χωρίς αξία. Υπήρχαν και διανοούμενοι «κατ’ απονομήν», με κομματικές υποδείξεις, αλλά αυτοί δεν είχαν μεγάλη επιρροή. Έβρισκες διανοούμενους και στην «πεφωτισμένη δεξιά» και στο παραδοσιακό Κέντρο και στην Αριστερά –άλλωστε, ήταν η μόνιμη ρετσινιά που κυνηγούσε το παλιό ΚΚΕ εσωτερικού. Από αυτή την ταμπέλα έχει απαλλαγεί οριστικά ο ΣΥΝ, ασχολείται αποκλειστικά με το πολιτικό «προϊόν» που ενδιαφέρει την ελληνική αγορά..

Δεν είναι λόγοι νοσταλγίας, που οδήγησαν σε αυτό το post… Είναι η διαπίστωση ότι σπάνια βλέπουμε γύρω μας να γίνονται μάχες για αρχές, ακόμη σπανιότερα να γίνονται απόπειρες αμφισβήτησης δογμάτων που έχουν κυριεύσει το δημόσιο διάλογο. Στο θέμα του ασφαλιστικού, υπάρχει η άποψη της ΝΔ και η άποψη της αντιπολίτευσης/συνδικάτων... Δεν υπάρχει τρίτη εκδοχή, που να αναφέρει ότι είναι μεγάλη σπατάλη η ύπαρξη πάνω από 100 ταμείων, όταν θα έπρεπε να υπάρχουν περί τα 15-20, εξ ου και καλλιεργήθηκε το έδαφος για το σκάνδαλο των ομολόγων.

Στο θέμα του Σκοπιανού ακούμε την συντριπτική τοποθέτηση που απαιτεί την σκληρή γραμμή απέναντι στο γειτονικό κρατίδιο. Όσοι αμφιβάλουν για την ορθότητα αυτής της γραμμής, έχουν σιγήσει, λόγω του κινδύνου να διαπομπευθούν στα media ή θα θεωρηθούν πράκτορες των Αμερικάνων. Πόλωση-οδοστρωτήρας διαφαίνεται και στο θέμα των μη κρατικών πανεπιστημίων. Έτσι, έχει γίνει αυταπόδεικτη αλήθεια η κατάσταση, όπου η χώρα αποδέχεται πτυχία Βελιγραδίου και Σόφιας, αλλά θεωρείται έγκλημα η ίδρυση μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, όπως ισχύει σε όλη την Ευρώπη.

Πολλά από τα θέματα που κάποτε συζητούντο σε αμφιθέατρα, έχουν γίνει πλέον αντικείμενο εξέδρας… Αν είμαστε ρεαλιστές, θα πούμε ότι αυτά είναι αναμενόμενα, είναι η φυσική πορεία των πραγμάτων. Δεν συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα, απλώς η μικρή κλίμακα της χώρας και η μεσογειακή κουλτούρα τα κάνουν πιο εξοφθαλμά. Κάποιες περιπτώσεις όπως ο Πάσχος Μανδραβέλης, είναι εξαιρέσεις ενός σκληρού πλέον κανόνα. Ελάχιστοι οι άνθρωποι που έχουν ως πρώτο στόχο να σκέπτονται, να δίνουν μάχες για τις ιδέες τους.

Αν έχει διατηρηθεί κάτι, αν υπάρχει ένα καινούργιο στοιχείο, που δημιουργεί πεδίο για δημιουργία και διαπάλη ιδεών, αυτό είναι η μπλογκόσφαιρα. Εκεί θα βρούμε εξαιρετικά κείμενα, δημιουργικές ιδέες και σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητες γνώμες. Είναι, όμως, μοναχικές περιπτώσεις, δεν υπάρχουν συσσωματώσεις και συγκλίσεις και συνθέσεις που θα αποτελέσουν αντίβαρο στη βαρβαρότητα που απλώνεται σε μεγάλο μέρος της δημόσιας ζωής. Έχουν δημιουργηθεί γύρω από αρκετά blogs μεγάλες παρέες, που γεννούν και 50 και 70 και 100 σχόλια σε κάθε post.

Δεν είναι εύκολο να διακρίνει κανείς μέχρι ποιο βαθμό είναι προσωπικά ή παρεϊστικα καταφύγια, κάτι πάρα πολύ υγιές, που δεν αναφέρεται εδώ ως αρνητικό στοιχείο. Για την αντιμετώπιση σημαντικών θεμάτων της ποιότητας ζωής, π.χ., του περιβάλλοντος ή της τοπικής αυτοδιοίκησης, δεν αρκούν οι συζητήσεις της παρέας, γιατί οι δυνάμεις που οδηγούν στην υποβάθμιση είναι ισχυρές και ανελέητες. Αυτές οι παρέες της μπλογκόσφαιρας, όμως, αποτελούν μια από τις λίγες ελπίδες.

Ο pitsirikos πήγε προς το marketing , γράφουν ήδη κάποιοι... Και σ’ αυτό, όμως, έχει αντίδοτο η σφαίρα των ιστολογίων: δικαιούνται κάποιοι που το πάλεψαν επί 2-3 χρόνια να δοκιμάσουν κάτι άλλο, αλλά στη θέση τους οι «φθηνές» υποδομές του Internet και η δίψα για διάλογο στο Διαδίκτυο, μπορεί να φέρει μια φουρνιά από 10 καινούργιους pitsirikous και «ψιλικατζούδες». Όσο επεκτείνεται η παγκοσμιοποίηση (δεν είναι μόνο κατάρα) και όσο αυξάνεται η πρόσβαση στο Διαδίκτυο, τόσο θα είναι δύσκολο στα εγχώρια κλειστά συστήματα να διατηρήσουν την κυριαρχία τους στην εγχώρια κοινωνική, οικονομική και πνευματική ζωή.