Πώς στην ευχή συνδυάζεται να υπάρχει σε εξέλιξη ένας παροξυσμός από καμπάνιες για καινοτομία και, παράλληλα, ένα κύμα απογοήτευσης σε νέες και νέους, μία έντονη διάθεση για μετανάστευση; Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Το εξαιρετικής αισθητικής περιοδικό Monocle στο τεύχος του περασμένου Νοεμβρίου, είχε ένα αφιέρωμα στην καινοτόμο επιχειρηματικότητα ως μέσο διεξόδου από την κρίση (δείτε εδώ). Θέμα πολλαπλά σημαντικό και επίκαιρο για την περίπτωση της βαρύτατης κρίσης της Ελλάδας. Χρησιμοποιώ το slogan «Καινοτομία ή Θάνατος» για την περίπτωση της χώρας μας, γιατί δεν έχουμε μόνο γερασμένες ηγεσίες, αλλά και ίδρυση γερασμένων επιχειρήσεων από νέους ανθρώπους: πολλοί νέοι πέφτουν στα πλοκάμια των επιτήδεια οργανωμένων προγραμμάτων και διαδικασιών, όπου για να πάρεις χρήμα στο όνομα της καινοτομίας από Κοινοτικά προγράμματα, πρέπει -κατά κανόνα- να γίνεις πιο γέρος και από τους γέρους, σε λογικές συμβιβασμών και διαφθοράς. Φυσικά, η αναζήτηση του καινούργιου πνίγεται στις λογικές του παλιού.
Πού πήγαν τα κονδύλια για την καινοτομία;
Πέρυσι, κατά την διάρκεια της προετοιμασίας του Smart Business Forum και ψάχνοντας επιχειρήσεις που έχουν αναπτύξει επινοητική και καινοτόμο επιχειρηματικότητα, βρέθηκα μπροστά σε ένα εντυπωσιακό φαινόμενο: ένας φίλος μου έστειλε τις λίστες των επιχειρήσεων που πήραν επιχορηγήσεις από το Γ' ΚΠΣ για θέματα καινοτομίας, έρευνας & τεχνολογίας. Αρκετές από αυτές είναι μεγάλες και παράλληλα είναι γνωστό ότι έχουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης, που ήταν φυσικά γνωστά και όταν τους ενέκριναν σημαντικά κονδύλια επιχορήγησης.
Την ίδια στιγμή δεκάδες καινούργιες επιχειρηματικές προσπάθειες αγωνίζονται για λίγο οξυγόνο κεφαλαίων εκκίνησης. Μερικές από αυτές έχουν ήδη δυνατότητες εξαγωγών, άλλες μπορούν να αντικαταστήσουν σκουριασμένες και πανάκριβες εγχώριες υπηρεσίες. Να ανοίξουν θέσεις εργασίας, να δώσουν ελπίδα σε νέους ανθρώπους, να εμφυσήσουν τεχνογνωσία, επινοητικότητα και δυναμισμό σε σκεβρωμένες πτυχές της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
Καινούργιες συνταγές με παλιά υλικά;
Στην εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση που βρίσκεται η χώρα σήμερα, δε φθάνει να μένουμε σε διαπιστώσεις ή και ακαδημαϊκές προσεγγίσεις. Χρειάζεται δράση, χρειάζονται πρωτοβουλίες και συστηματικότητα. Αυτό προς το παρόν το έχουν καταλάβει κυρίως κάποιοι καλοθελητές που εκπροσωπούν τους «βολεμένους», αυτούς που ουσιαστικά διαχειρίστηκαν τα πράγματα την περίοδο 1974-2009. Αυτοί λοιπόν, προσεγγίζουν νέες και νέους που παίρνουν ρίσκο ζωής ξεκινώντας επιχειρήσεις για να τους μάθουν (οι παλιότεροι) «πώς γίνεται η δουλειά». Είναι προφανές πόσο παράδοξο και ατυχές είναι αυτό για τη χώρα. Όσοι θέλουν πράγματι να βοηθήσουν τους νέους, ας τρέξουν με μετριοπάθεια να δουν τι κάνουν οι νέες και νέοι, πώς προσπαθούν, μέσα από ποια κανάλια, πώς δικτυώνονται, τι εργαλεία χρησιμοποιούν για να κάνουν αλλιώς αυτά που έγιναν πολύ στραβά τα τελευταία 35 χρόνια.
Οπωσδήποτε θα ήταν λαϊκίστικο να κολακεύσουμε τους νέους, να τους χαϊδέψουμε τα αυτιά και να τους πούμε ότι τα ξέρουν όλα. Υπάρχουν στοιχεία εμπειρίας που πρέπει να τα αποδεχθούν, χωρίς αυτό όμως να απαλλοτριώσει τη δυναμική ανανέωσης από την οποία εμφορούνται, ώστε να ανατρέψουν τις δομές της διαπλοκής, του νεποτισμού, της κλίκας και της διαφθοράς.
Κάποιοι πρέπει να δουν από κοντά το εγχείρημα ενός νέου με μεταπτυχιακά στην πληροφορική, που άνοιξε το Re:Fresh, ένα καφέ στο λεκανοπέδιο με επινοητικές κινήσεις, να ακούσει το νεαρό πώς πάλευε έξι μήνες για να πάρει άδεια για μια πέργκολα. Ή να ακούσει τη συνέντευξη του Γ. Γεωργακόπουλου για την επινοητικότητα και να δει από κοντά την καινοτομική δουλειά που έχει κάνει στο The Art Foundation για την Τέχνη, μια από τις πιο φρέσκες νέες παρουσίες στην Αθήνα.
Τίποτα φρέσκο χωρίς Online Engagement
Οι πρωτοβουλίες παλιάς κοπής είναι εύκολα αναγνωρίσιμες από το γεγονός ότι κινούνται από παραδοσιακές πρακτικές επικοινωνίας και αγνοούν το Online Engagement. Σε αυτό το σημείο θα είμαι απόλυτος: οποιαδήποτε κίνηση για τη καινοτομία, που δεν στηρίζεται στο Online Engagement , είναι καταδικασμένη. Είτε έχει λάθος σχεδιασμό και θα καταλήξει σε μικρή απόδοση είτε έχει κίνητρα Innovation Wash και policy hijacking.
Σε μια χώρα όπου βρίσκεται σε κρίση, το 95% των παραδοσιακών οργανισμών και πολιτικών κομμάτων και σχημάτων, σε μια περίοδο που το σύνολο σχεδόν των ελίτ της Ελλάδας υφίστανται πίεση και κριτική για το ρόλο τους στην οικονομική κατάρρευση, είναι ατελέσφορο και αδιέξοδο να 'αγκαλιάζεται' η καινοτομία και η νεανική επιχειρηματικότητα με φιέστες που έλαμψαν την εποχή του Χρηματιστηρίου ή με πλατφόρμες που ήταν στο απόγειο την περίοδο της Ολυμπιάδας 2004.
Ο Seth Godin περιγράφει με λίγα λόγια εδώ το πώς παράγεται αξία από την δικτύωση αυτών που μπορούν να στηρίξουν έναν στόχο. To networking δημιουργεί ένα τεράστιο 'γήπεδο' επικοινωνίας και συνεργασίας όπου αξιολογούνται οι παλιοί και οι μέθοδοί τους, ενώ αναδεικνύονται οι καινούργιοι. Οι Κοινότητες (communities) μπορούν να προωθήσουν τις ανθεκτικές ιδέες και να τις ενδυναμώσουν.
Χρειάζεται η θεωρία και η ανάλυση, γιατί χωρίς αυτήν δεν έχουν τύχη οι εμπειρικές κινήσεις τύπου «αρπακόλα», στις οποίες έχει δείξει η χώρα λαμπρές επιδόσεις. Το πρόσφατο e-book του Βασ. Τραπεζάνογλου για την Καινοτομία και Τεχνολογία, είναι από τα λίγα πονήματα που μπορούν να δώσουν στους ενδιαφερόμενους ερεθίσματα, κατευθύνσεις, εργαλεία και τεχνικές. Από εκεί και πέρα όσοι ασκούν πολιτική, πρέπει να δώσουν στους νέους υποστήριξη με συγκεκριμένες πράξεις.
To Open Coffee αποτελεί ένα επιτυχημένο εγχείρημα , που δείχνει τη δύναμη της δικτύωσης και την αποτελεσματικότητα μιας κίνησης οργανωμένης 'από τα κάτω'. Αποτελεί όμως ζητούμενο ένα ευρύ κίνημα καινοτομίας στον τουρισμό, στα αγροτικά προϊόντα, στην ενέργεια, στον ορυκτό πλούτο, στον πολιτισμό/ψυχαγωγία, την ευεξία, δηλαδή σε παραδοσιακούς τομείς, όπου όμως η Ελλάδα έχει ακόμα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Το κράτος δεν μπορεί να είναι απόν, αλλά βέβαια η μεταμόρφωση δεν θα γίνει μέσα από δημόσιες υπηρεσίες. Οι Κοινότητες θα απαιτήσουν, θα προτείνουν, θα συγκεντρώσουν τη δύναμη του κόσμου, θα παρασύρουν τις ηγεσίες.
Το κράτος δεν έχει λεφτά και οι υπάλληλοι Βουλής Νο 2
Πέρα από γενικές εξαγγελίες, το κράτος δεν έχει πείσει ότι διαθέτει τα προγράμματα και τα εργαλεία για να αγκαλιάσει τις καινοτομικές προσπάθειες. Εδώ το πολιτικό σύστημα θα τεθεί προ των ευθυνών του. Μου έλεγε ένα στέλεχος της κυβέρνησης ότι ανακάλυψαν πως υπάρχει μια υπηρεσία στην οποία μισθοδοτούνται 1200 άτομα με 5-7.000 ευρώ το μήνα, με την εκτίμηση ότι θα αρκούσαν 300-400 άτομα για τη συγκεκριμένη δουλειά. Το 2004 η συγκεκριμένη υπηρεσία είχε 500 στελέχη και σήμερα 1.200. Σε ερώτηση αν θα περιορισθεί αυτή η υπηρεσία, η απάντηση ήταν ότι δεν υπάρχει τέτοιο σχέδιο. Είναι προφανές ότι όσο τέτοια φαινόμενα αφήνονται ουσιαστικά ανέγγιχτα , με περιορισμό δηλαδή απλώς των αποδοχών κατά 10%, τα οικονομικά δεν θα βγαίνουν για την ενίσχυση καινοτόμων εγχειρημάτων.
Το τσουνάμι του ΔΝΤ έχει οδηγήσει πολλά υπουργεία να λένε «δεν υπάρχουν λεφτά για τίποτε καινούργιο». Αν πίσω από αυτή την απανταχούσα βρίσκεται η αντίληψη «πρώτη επιλογή είναι η διατήρηση του ενός εκατομμυρίου ατόμων του δημόσιου τομέα», τότε οι εξελίξεις θα είναι μοιραίες.
Πού είναι οι ηγεσίες που θα εμπνεύσουν;
Σάββατο 5 Ιουνίου στις 10.30 το βράδυ ανταλλάσσαμε με τους Ν. Δρανδάκη και τον ehealth.gr μηνύματα στο Twitter για το τι μπορεί να επιδιώκει κανείς σήμερα, όταν στη χώρα επικρατεί ένα κλίμα παραλυσίας και αντίστασης σε κάθε μεταρρύθμιση και αλλαγή. (Νομίζω ότι είναι σαφές ότι ενάντια σε κάθε προσπάθεια αλλαγής είναι και το μισό περίπου υπουργικό συμβούλιο). Εξ επιλογής δεν μεταφέρω εδώ τα συγκεκριμένα μηνύματα αλλά το πνεύμα: αυτή τη στιγμή επικρατεί απογοήτευση σε ανθρώπους που θα έπρεπε να έχουν αξιοποιηθεί στην εκστρατεία της αλλαγής.
Δεν μπορεί να έχει τύχη οποιαδήποτε πρωτοβουλία για την καινοτομία και την νεανική επιχειρηματικότητα, αν δεν αναδειχθούν ηγεσίες που θα κινητοποιήσουν τις ζωντανές δυνάμεις. Πού είναι αυτές οι ηγεσίες; Οι υπομονετικοί λένε ότι αργά ή γρήγορα η κρίση θα φέρει νέα πρόσωπα στο προσκήνιο. Οι ανήσυχοι αντιτείνουν πως δε διαφαίνεται επαρκές φως. Υπάρχουν σίγουρα μερικές χιλιάδες Έλληνες με δύναμη ιδεών, με διάθεση προσφοράς, άνθρωποι που κάνουν συστηματική δουλειά και έχουν απόψεις σαν του Ν. Δρανδάκη και του ehealth.gr. Κάποιοι θα έπρεπε να τους δικτυώσουν και να τους κινητοποιήσουν για το καλό της χώρας με τον τρόπο που λέει παραπάνω ο Seth Godin,. (Το γεγονός ότι έχουμε κατά καιρούς διαφωνήσει με τον Ν. Δρανδάκη δε διαφοροποιεί καθόλου την πρότασή μου. Όσον αφορά τον ehealth.gr, μαζί με την epatientGR, ίσως και άλλους 2-3 συνέλληνες, κάποιος θα έπρεπε να δει ότι δεν μπορεί να γίνει ανατροπή του σημερινού άθλιου και ληστρικού σκηνικού στην περίθαλψη, χωρίς την αξιοποίηση της γνώσης και της εκπληκτικής ευρηματικότητας αλλά και της απίστευτης εργατικότητας που είναι σε θέση να συνεισφέρουν.
5.000 έλληνες (ή κάτοικοι της Ελλάδας) που στίβουν την πέτρα
Πέρα από την Ελλάδα του κουτσομπολιού και του ξεπλύματος μέσω real estate, κάποιοι συνεχίζουν να παράγουν αξία. Σε όλη τη γκάμα της κοινωνίας, κάποιοι εξελίσσουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους. Από τον Τιτάνα, που αντιμετωπίζει την ελληνική κρίση, μέσω της τολμηρής επέκτασης σε όλον τον κόσμο (και τις ΗΠΑ), μέχρι το Social Whale που διεκδικεί τη βράβευσή του στον παγκόσμιο διαγωνισμό της Vodafone (μπείτε και ψηφίστε εδώ). Μια πρόσφατη εκπομπή του Παύλου Τσίμα στο Mega έδωσε μερικά λαμπρά παραδείγματα της Ελλάδας που αντιστέκεται (αξίζει να το δείτε εδώ).
Ο Πετρος Καβάσαλης εκτός από την δουλειά που κάνει στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου, ήταν από τους ουσιαστικούς μπροστάρηδες ενός πειράματος που έγινε για τις διαδημοτικές πύλες, ένα έργο πολύ φιλόδοξο, δεδομένης της αντίστασης των δήμων να λειτουργήσουν οποιοδήποτε έργο ξεφεύγει από τα χειρόγραφα πιστοποιητικά. Η λειτουργία του lgaf.kedke.org/wiki δημιούργησε μια «κυψέλη» από 50 περίπου στελέχη, τα οποία μέσα από διαφορετικές ομάδες είδε σε «πρώτη προβολή» τί και πώς πρέπει να αλλάξει στην τοπική αυτοδιοίκηση για να περάσει στην εποχή του υπολογιστή και να παράσχει ουσιαστικές υπηρεσίες στους δημότες.
Να μην ξεχάσουμε ότι δεν έχει αξία να μιλάμε πλέον μόνο για Έλληνες αλλά για κατοίκους της Ελλάδας αφού στη χώρα μας ήδη εργάζονται και προσφέρουν ιδέες και έργα παιδιά οικονομικών μεταναστών, που η συνεισφορά τους είναι πολύ πιο καινοτομική και ωφέλιμη για τη χώρα από αυτή των δεκάδων χιλιάδων νέων που αδρανούν στις καφετέριες ή σε πολύχρονη παραμονή στα εγχώρια πανεπιστήμια.
Γιατί χρειαζόμαστε πολλές Μαντόνες
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας είναι ότι αποτελεί μια κλειστή, αβαθή λιμνοθάλασσα, που με τον καιρό έκλεισε την έξοδο προς τη θάλασσα και έχει ξεμείνει με τα ίδια θολά και στάσιμα νερά. Τώρα που είναι η ώρα της μεγάλης πρόκλησης, η χώρα έχει ξεμείνει από ηγεσίες και ανθρώπους που θα φέρουν φρέσκο αέρα. Γι' αυτό πιστεύω ότι μαθηματικά, η μόνη διέξοδος για πολλούς ταλαντούχους θα είναι η μετανάστευση, ακόμα και στη Βουλγαρία ή (τι βλασφημία!) στην Τουρκία. Για όσους μείνουμε σε αυτή τη χώρα, αν δεν μπορούμε να φέρουμε στην επιφάνεια φρέσκα πρόσωπα, ας αναζητήσουμε τα παλιότερα που έχουν κάτι από την Madonna. Να πώς το περιέγραψε ο Economist, για να πει ότι ο Ρεπουμπλικάνος Romney έχει κάτι από την Madonna: «Romney is the Madonna of American politics, constantly reinventing himself to meet the demands of a new era. Other politicians wait for the wind to change and come back their way. Romney loads the family in the Rambler, straps the dog on the roof and drives all night until the win is at his back».
Όσοι δεν είμαστε fans της Madonna, μπορούμε να κάνουμε μια παραχώρηση, αφού είναι για καλό σκοπό. Ξέρετε κάποιους πολιτικούς ή επιχειρηματίες που έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά της Madonna; Γνωρίζετε κάποιους που μπορούμε να τους πιέσουμε να γίνουν Μαντόνες της ελληνικής σκηνής;
No comments:
Post a Comment