Τρεις παράλληλες Ελλάδες

Η εβδομαδιαία μου συμβολή στη στήλη #changingGreece της Lifo

Στιγμιότυπο από τα γυρίσματα του βιντεοκλιπ "Το πικρό τσάι της ξενιτιάς"

'Συνεχίζεται το κύμα μετανάστευσης Ελλήνων στο Ντουμπάι, για την ακρίβεια συνεχίζεται αυξανόμενο. Άλλοι έρχονται με το αεροπλάνο και άλλοι με αλεξίπτωτο'. Αυτά λέει η Ε.Κ. που ζεί χρόνια εκεί , αλλά το μυαλό της είναι στη χώρα μας, καθώς βοηθάει εμπράκτως (μέσα από συλλογικότητα) σε μια σκληρή περιοχή της ανθρωπιστικής κρίσης. Εκείνοι που μεταβαίνουν με 'αλεξίπτωτο' είναι συνέλληνες που μεταναστεύουν όπως-όπως, χωρίς κάποιο ιδιαίτερο σχέδιο για το τι θα κάνουν εκεί. Φεύγουν με την πίκρα οτι δεν έχουν τύχη στην Ελλάδα. 

Είναι μια από τις τρεις Ελλάδες, που βγήκαν 'ενισχυμένες' από την κρίση των τεσσάρων τελευταίων χρόνων, αυτής της νεο-μετανάστευσης. Τρεις πλευρές μιας χώρας , που χαρακτηρίζεται από πολυεπίπεδους, βαθείς διχασμούς, με κλασσικό αυτόν του αν ανήκει στην Δύση ή στην Ανατολή. Ας τις σκιαγραφήσουμε, πολύ σχηματικά: 

#1 Η 'ΚΑΠΑΤΣΑ' ΕΛΛΑΔΑ

Η μεγαλύτερη αποτυχία των λεγομένων μεταρρυθμιστών την τελευταία τετραετία είναι η πρόβλεψή τους ότι η κρίση και η υπαγωγή στο Μνημόνιο, θα οδηγούσε εκ των πραγμάτων, με το καλό ή με το ζόρι, σε επιβολή ορθολογικών δομών, εμβάθυνση των θεσμών και αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Τέσσερα χρόνια μετά οι εξαγωγές πέφτουν (με κάποια ανάκαμψη την φετινή χρονιά), η φοροδιαφυγή και η γκρίζα οικονομία είναι στα 'πάνω' τους...

Ένα σεβαστό ποσοστό αυτών που δεν τους έχει αγγίξει -ή, κυρίως, έχει ευνοήσει- η κρίση, έχει σχέση με κλάδους που διατηρούν 'διακριτικές' σχέσεις με την εφορία ή έχουν την δυνατότητα να ενισχύουν το εισόδημά τους με μη καταγραφόμενα 'δωράκια' . Το ηλεκτρονικό σύστημα ελέγχου της ροής των καυσίμων ψηφίστηκε πριν τρία χρόνια, ήταν μνημονιακή υποχρέωση, ωστόσο κάθε φορά βρίσκεται ένα καινούργιο 'παράθυρο' ώστε να μην εφαρμοστεί κάθετα και απαρέγκλιτα.

Η 'καπάτσα' Ελλάδα είναι στιβαρή και εφτάψυχη. Μια μόνο έκφρασή της μπορεί κανείς να βρεί στον αυξανόμενο ρυθμό ίδρυσης καφετεριών, ορισμένες από τις οποίες ξεκινούν με κρατική επιδότηση, που παρέχεται με αιτιολογία την "καινοτομία". Να πούμε, έστω αξιωματικά, ότι η αυτή η "ευέλικτη' Ελλάδα είχε μεν αρκετά θύματα όπως όλη η χώρα, αλλά είναι ο ισχυρότερος νικητής της κρίσης.

Στιγμιότυπο από τα γυρίσματα του βιντεοκλιπ "Το πικρό τσάι της ξενιτιάς"

#2 Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΝΕΟ-ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

Τα αεροπλάνα προς Λονδίνο, Ντουμπάι, Βερολίνο, Στοκχόλμη, Μελβούρνη μεταφέρουν σε μεγάλο βαθμό νέες/νέους που ψάχνουν κάτι καλύτερο από το φάσμα της εγχώριας ανεργίας ή της έλλειψης αξιοπρεπών θέσεων εργασίας. Παιδιά διατεθειμένα να εργαστούν 16ωρα το 24ωρο, με αμοιβές πολλές φορές που απλώς ισοφαρίζουν το κόστος διαβίωσης. Ακόμα και αν βρουν μια λαμπερή θέση σε διεθνώς γνωστές εταιρείες, οι συνθήκες για πολλούς είναι κάπως έτσι (με δυνατότητα κάποιας αποταμίευσης αν αποδεχτούν την ζέστη των Εμιράτων ή την 'άγονη γραμμή' των Βαλκανίων). Είναι κάτοχοι άτοχοι αρκετών πτυχίων κατά κανόνα και γνώστες αρκετών ξένων γλωσσών, καθώς δεν έχει πλέον τύχη η μετανάστευση ανειδίκευτων εργατών όπως στην δεκαετία του '60. 

Φυγή που απαλύνεται από την ικανοποίηση της εύρεσης μιας –σκληρής έστω- απασχόλησης , αλλά 'συννεφιασμένη' από μια υποδόρρεια πίκρα για την χαμένη πατρίδα και τα ξοδεμένα νιάτα. Σκηνές που αποτυπώνει με πικρό χιούμορ και εξαιρετική δημιουργικότητα η ομάδα που ξεκίνησε "Το πικρό Τσάι της ξενιτιάς", με την αεικίνητη Σοφία Γκιούσου στην διεύθυνση του ευφάνταστου διαδικτυακού happening. 

Ασφαλώς δεν υπάρχουν στοιχεία για τον ακριβή όγκο της νεο-μετανάστευσης, αν και στα σχόλια αυτού του άρθρου την υπολογίζουν σε 350.000 άτομα, με απώλεια 32 δις ευρώ σε μια πενταετία για την ελληνική οικονομία (όση είναι και η μείωση του εθνικού πλούτου κατά την ίδια περίοδο).

Η ψυχρή λογική λέει, όπως σημειώθηκε ξανά σε αυτήν την στήλη, ότι το νέο κύμα μετανάστευσης, έχει μεν υψηλό τίμημα, αλλά αποτελεί μια από τις ευκαιρίες ανάκαμψης για την Ελλάδα. ;Oχι γιατί διώχνουμε τα νιάτα για να ζήσουμε οι υπόλοιποι καλύτερα, αλλά επειδή δημιουργείται ένας καινούργιος ζωτικός χώρος για την χώρα από άτομα με υψηλά προσόντα, σημαντική εμπειρία, μια συνεχής/ζωντανή προβολή της Ελλάδας, που εξουδετερώνει ένα μεγάλο μέρος της αρνητικής διαφήμισης που υποστήκαμε τα τελευταία χρόνια. Οι κυνικοί θα πουν ότι οι νεο-μετανάστες είναι απλώς 'οχήματα' που θα στείλουν τουρίστες και εμβάσματα. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες θα διερευνήσουν τα επόμενα χρόνια τα τραύματα που χαίνουν και τις επιπτώσεις από την διασπορά ενός από τα πιο ζωντανά κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας. 

Ο Θωμάς Δούζης στο Ergon του Λονδίνου

 

#3 ΚΑΛΒΙΝΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν εκείνοι, που μένουν εδώ αλλά η επιλογή τους είναι να ακολουθούν διεθνές μοντέλο, κινούνται στον αντίποδα της 'καπατσοσύνης'. Δεν το κάνουν όλοι από ρομαντισμό, μπορεί να κινούνται από σκληρό ρεαλισμό: είτε δεν είναι ικανοί να γίνουν 'ευέλικτοι', είτε γιατί διαβλέπουν ότι έχουν μεγαλύτερη ευκαιρία αν κινηθούν στην αντίθετη κατεύθυνση από τον πολτό του βαλκανικού γκρίζου που έγινε πιο φαιό μέσα στο καμίνι της οικονομικής κρίσης.

Επιστήμονες που δουλεύουν συστηματικά για να μπορούν να σταθούν σε διεθνές επίπεδο, επιχειρήσεις που επενδύουν σε ποιότητα και εξαγωγές, νέα παιδιά που αποκτούν προσόντα και βρίσκουν σχετικά εύκολα δουλειά (ναι, στην Ελλάδα...). Ανάμεσά τους και μια ισχυρή μειοψηφία στον τομέα του τουρισμού, που δουλεύουν με επαγγελματισμό, υποδέχονται τους τουρίστες με αίσθηση της φιλοξενίας κόντρα στην αρπαχτή και αποτελούν την πιο ρωμαλέα ασπίδα απέναντι στον κίνδυνο να καταρρεύσει η χώρα από το αυξημένο τουριστικό ρεύμα, που δεν έχει τις υποδομές και την κουλτούρα να διαχειριστεί.

Κοντά σε όλους αυτούς, ομάδες νέων που συστήνουν πυρήνες καινοτομίας. Το 60% από αυτές δεν θα επιτύχουν, ένα άλλο 20% θα επιδιώξει με κάθε τρόπο να φύγει από την Ελλάδα και θα ρίξει 'μαύρη πέτρα' πίσω του, αλλά το υπόλοιπο 20% θα μείνει εδώ ή θα μεταναστεύσει αλλά θα διατηρήσει ισχυρούς δεσμούς με αυτή τη γωνιά της γης.

Σεπτέμβρης του 2014 και οι νεαροί αδελφοί- ιδρυτές του Ergon, ανοίγουν εστιατόρια στις Βρυξέλλες, 10 μήνες μετά τα εγκαίνια του καταστήματος στο Λονδίνο. Το ενδιαφέρον στην περίπτωση των αδελφών Δούζη είναι ότι θεωρούν την αλυσίδα των εστιατορίων τους κυρίως κανάλι διάθεσης προσεκτικά επιλεγμένων ελληνικών προϊόντων.

Το Ergon στο Λονδίνο

Η Entersoft είναι μια ελληνική εταιρεία πληροφορικής (software) που ιδρύθηκε το 2002, έκανε επιλογές που της επέτρεψαν να αποφύγει την δραστικό χτύπημα που έφερε η κρίση στο σύνολο του κλάδου της πληροφορικής. Αυτές τις μέρες ξεκίνησε τοπική εταιρεία στο Ντουμπάι, όπου επεκτείνει τις εξαγωγές, μετά την Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Πολλές ενδιαφέρουσες περιπτώσεις καταγράφει η σειρά της Lifo 'Μπράβο καινοτομία', μέσα από τις ιστορίες ανθρώπων και ομάδων που δημιουργούν, παράγουν, αγωνιούν και 'υφαίνουν' ένα δίχτυ δημιουργικότητας και ένα δίκτυο ενίσχυσης αξιών.

Τρεις Ελλάδες λοιπόν, κάπου ασύμπτωτες, κάπου ΄διαπλεκόμενες'. Δεν υπάρχουν σύνορα μεταξύ τους, γι αυτό και θα βρούμε κόσμο, που είναι μετέωρος ανάμεσά τους ή άτομα/ομάδες που μεταπίπτουν από την μια κατηγορία στην άλλη. Η ρευστότητα της κρίσης και η οδύνη του καινούργιου, -μετά το μεγάλο κενό.

Ποιά 'φυλή' θα κερδίσει στο τέλος; Δεν είναι πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, το πιο πιθανόν είναι να διαρκέσει το επαμφοτερίζον. Το ευκτέον είναι να παραμείνει ζωντανή και δυναμική η Ελλάδα #3 των δημιουργών και να βρεθεί η λεπτή ισορροπία 'στα σκοινιά' της Ελλάδας #2, της νεο-μετανάστευσης.

Για να είμαστε και πρακτικοί πάντως, εδώ θα βρείτε μια αγγελία για μια θέση web developer στο Ντουμπάι, όπου ένας ωραίος Έλλην, προσπαθεί να την καλύψει με υποψήφιο από την χώρα μας. Και όπως σημειώθηκε παραπάνω, οι αμοιβές στο Ντουμπάι είναι καλύτερες από αντίστοιχες σε ευρωπαϊκή χώρα.

Το Ergon στη Νέα Ερυθραία